සංකල්ප වාචිකව හදුන්වාදීම පහසුය. නමුත් ඒවා බිම් මට්ටම දක්වා ක්‍රියාත්මක කිරීම අපහසුය. ශ්‍රි ලංකාව නිර්මාංශ සංකල්පයට මෑතක ලබා දුන් කදිම ආයෝජනය වුයේ මහවැලි සංවර්ධන හා පරිසර අමාත්‍යංශයට අදාල උත්සව පැවැත්වීමේදී ඒ සෑම උත්සවයක්ම නිර්මාංශ විය යුතුයැයි නිකුත් කළ උපදෙසයි.
මහවැලි සංවර්ධන හා පරිසර අමාත්‍යංශයේ ලේකම් අනුර දිසානායක මහතා මෙම ක්‍රියාමාර්ගය සදහා මුලික පියවර ගත් නිලධාරියාය. ඒ අනුව දැන් රටක් ලෙස එක් අමාත්‍යංශයක් ඔස්සේ හෝ ශ්‍රි ලංකාව, ලෝකයේ බොහෝ මාතෘකා ගොඩනැගෙන දේශගුණ විපර්යාස බලපෑම අවම කිරීම, සත්ත්ව හිංසනය පිටුදැකීම ආදිය වෙනුවෙන් වැදගත් පියවරක් තබා තිබේ.
මේ තත්ත්වය තවදුරටත් ඉදිරියට යාමට නම් රටක් ලෙස සියලු රාජ්‍ය ආයතන හෝ ඊට බලපෑම් කළ හැකි ආයතන දක්වාම මෙම නිර්මාංශ ආහාර ප්‍රතිපත්තිය ගෙන යා යුතුය. ඒ සදහා වගකීම ඇත්තන් මෙවැනි කරුණු දෙස ඇස් යොමු කිරීම වැදගත්ය.
පහතින් අප ගෙන එන්නේ මෑතක ලෝකයේ රටවල් දෙකක නිර්මාංශ ආහාර වෙනුවෙන් ගෙන ආ වැදගත් නවෝත්පාදන ක්‍රියාවලියක් සහ දේශපාලනික ඉල්ලීමක් ගැනය. අප රටේ පක්ෂ ෙභ්දයකින් තොරව ලොව හොද දේ ඉදිරියට ගෙන යාමට බලාපොරොත්තුවනවානම් මෙවැනි මාතෘකා හෝ ලිපි දෙස දෙනෙත් විවර කර බැලිය යුතුය.
- නිර්මාංශ ආහාරගැන මහජනතාව දැනුවත් කරන හෙල්සින්කි ඇප් එක.
ෆින්ලන්ත රජයේ අගනගරය වූ හෙල්සින්කි නගර රජය එහි වෙසෙන පුරවැසියන් නිර්මාංශ ආහාර ලබාගැනීම සදහා දිරිමත් තිරීමේ අරමුණ පෙරදැරිව නව වෙඛ් අඩව්යක් සහ ඞ්ජිටල් සේවාවක් (APP) ක්‍රියාත්මක කර ඇත. මෙම සේවාව “Think Sustainability” යන නමින් හදුන්වන අතර එය භාවිතා කරන්නන්හට හෙල්සින්කි නගරයේ නිර්මාංශ ආහාර සම්බන්ධයෙන් ප්‍රචලිත අවහන්හල් වෙත යාම සදහා පහසුකම් සලසයි.
මෙම සේවාව භාවිතා කිරීම සහ එහි නිර්දේශ ලබා ගැනීම සදහා ආහාර ලබා ගන්නන් විසින් අවම වශයෙන් එක් සමතුලිත නිර්මාංශ ආහාර වේලක් සදහා තම මනාපය ලබා දිය යුතු අතර තම කැමැත්ත පරිදි දේශීය අනුසාරයක් ඇති කාබනික අන්ර්ගතයන්ගෙන් යුක්ත නිර්මාංශ ආහාර ඇණවුම් කිරීමෙහි ලා එමගින් බලතල ලැබෙයි.
ඩෙමෝස් හෙල්සින්කි ආයතනයේ ෙජ්‍යෂ්ඨ විශේෂඥ නිළධාරියකු වන සටූ ලටීනෝජා මහත්මිය විසින් “Think Sustainability” යන මෙම නව වෙඛ් අඩව්යෙහි නිර්මාංශ ආහාර ලබා ගැනීමේ වැදගත්කම පිළිබද මෙසේ සටහන් කර ඇත.
කිසියම් පුද්ගලයකු ඔහු ලබා ගන්නා ආහාරවලින් පරිසරයට නිකුත් කරනු ලබන කාබන් ප්‍රමාණයෙන් අති විශාල ධනාත්මක ප්‍රතිඵලයක් ඇති වනුයේ සම්පූර්ණ නිර්මාංශ ආහාර වේලක් ලබා ගැනීමෙන් පමණි. (The biggest positive impact on one’s carbon footprint comes from a fully vegan diet”).
මෙම සේවාව ඔස්සේ සම්බන්ධ කර ගත හැකි අවන්හලක් වන Bun2Bun ආයතනය මගින් ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදන වන බර්ගර් සදහා නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේ නව පියවරක් තබමින් සියලු සත්ත්වමය ආහාර කොටස් බැහැර කර සම්පුර්ණයෙන්ම නිර්මාංශ අන්තර්ගතයන් යොදා බර්ගර් නිපදවමින් පාරිභෝගිකයා වෙත උසස් තත්ත්වයේ පෝෂදායී සෞඛ්‍යසම්පන්න ආහාර ලබා දීම සම්බන්ධව ගත් නව තීරණය පිළිබද සටහන්ය.
Bun2Bun ආයතනයේ ප්‍රාරම්භකයා සහ ප්‍රධන අරක්කැමියා වන පැසී හැසියිනන් මහත්මිය විසින් ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදනය සම්බන්ධව ගත් මෙම නව තීරණය පාරිසරික ඇසින් පමණක් නොව ව්‍යාපාර දෘෂ්ට්කෝණයෙන් ද වාසිසහගත සහ නිවැරදිම තීරණයක් බව “Think Sustainability” නැමැති මෙම නව වෙඛ් අඩවියට පවසා තිබිණි. ඒ කෙස්ද යත් පෙර තිබූ අලෙවියට වඩා පස් ගුණයකින් නිර්මාංශ අන්තර්ගතයන් යොදා නිපදවනු ලබන බර්ගර් අලෙවිය ඉහළ ගොස් ඇති බැවිනි.
2035 වර්ෂය වන විට කාබන් උදාසීන (Carbon neutral) නගරයක් බවට පත් වීමේ අරමුණ පෙරදැරිව ෆින්ලන්ත රාජ්‍යයේ හෙල්සින්කි නගරය “Think Sustainability” නැමැති මෙම නවීන සේවාව ඔස්සේ හෙල්සින්කි නගරයේ පුරවැසියන් පුද්ගලික රථවාහන භාවිතයෙන් දුරස්කර පොදු ප්‍රවාහන සේවාවන් සහ පා පැදි භාවිතය සදහාද දිරිගන්වනු ලබයි. එසේම මෙම සේවාව මගින් නගර පුරවැසියන් වේගවත් විලාසිතා පසුපස හබා යාම අවම කිරීම සදහා ප්‍රතිචක්‍රකරණ අමුද්‍රව්‍ය වලින් නිපදවන ලද ඇද්‍රම් සහ පාවිච්චි කරන ලද භාණ්ඩ අලෙවි කරනු ලබන සාප්පු සංකීර්ණ හදුන්වා දෙනු ලබන අතර එම සාප්පු සංකීර්ණ කොළ පාට ටැග් එකක් මගින් පාරිභෝගිකයා වෙත පෙන්වා දීම සිදුවේ.
කාබන් උදාසීන – හෙල්සින්කි නගරයක් බිහි කිරීමේ වැඩසටහනේ අධ්‍යක්ෂ කයිසා-රීටා කොස්කිනෙන් මහත්මිය විසින් මෑතකාලීන ගවේශණවලට අනුකූලව ඉදිරියේදී ඇති විය හැකි පාරිසරික උෂ්ණත්වය වැලකීම සදහා 2030 වර්ෂය වන විට සෑම ෆින්ලන්ත. පුරවැසියෙකු විසින්ම පරිසරයට නිකුත් කරනු ලබන කාබන් ප්‍රමාණය ටොන් 10.3 සිට ටොන් 2.5 දක්වා අඩු කර ගත යුතු බවට පවසයි.
එසේම හෙල්සින්කිහි අලෙවිකරණ-ප්‍රධාන විධායක නිළධාරී වන ලෝරා ඇල්ටෝ මහත්මිය විශ්වාස කරන අන්දමට හෙල්සින්කි නගරය කරනු ලබන මෙම කාබන් උදාසීන කිරීමේ වැඩපිළිවෙල මුළුමහත් ලෝකයටම මහගු ආදර්ශයක් වනු ඇත. තවද හෙල්සින්කි නගරයට මෙසේ තම අරමුණ කරා ලගා විය හැක්කේ එම නගරයේ ඉතා හොදින් ක්‍රියාත්මක වන යට්තල පහසුකම් සහ ඉතා හොදින් දියුණු කරන ලද භාණ්ඩ හා සේවා නිපදවීමේ තෝතැන්නක් වීම නිසාය.
- ජර්මානු දේශපාලඥයෝ මාංශ සදහා ඉහළ විකුණුම් බද්දක් ඉල්ලති
ජර්මනියේ වෙසෙන හරිත සහ සමාජීය ප්‍රජාත්‍රන්තවාදී දේශපාලඥයෝ ගෝලීය උෂ්ණත්වය වැලකීම සහ සත්ත්ව සුබසාදන වැඩසටහන් සංවර්ධනය කිරීම සදහා මාංශ මත පනවා ඇති විකුණුම් බද්ද 7], සිට 19] දක්වා ඉහළ දැමිය යුතු බව පවසති.
එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් කරනු ලබන පර්යේෂණ වලට අනුව 14.5] වන හරිතාගාර වායු මගින් මුදා හරින මීතේන් වායුව රථවාහත ප්‍රවාහනය මගින් ඍජුව පරිසරයට මුදා හරින අහිතකර වායූ ප්‍රමාණයට වඩා ඉහළය.
ජර්මානු දේශපාලඥයන්ගේ යෝජනාවලියට අනුව මාංශ මිලදී ගැනීම් සහ ගොව්පොල වලින් ලාභදායීව මාංශ සැපයීම අඩු කිරීම සදහා නීති රීති පැනවිය යුතුය.
එනමුත් කෘෂිකර්මාන්ත කටයුතු පිළිබද අමාත්‍යතුමිය වන ජූලියා ක්ලොක්නර් මහත්මිය පවසන්නේ ගෝලීය උෂ්ණත්වය වැලකීම සහ සත්ත්ව සුබසාදන වැඩසටහන් සංවර්ධනය කිරීම උදෙසා මාංශ මත පනවනු ලබන විකුණුම් බද්ද වැඩි කිරීම සුදුසු නොවන බවත් එමගින් මාංශ අළෙවිය පහළ යා හැකි බැවින් ගොවීන්ගේ අදායම් තත්ත්වය ද පහළ යා හැකි බවය.
ජර්මානු රජය තුළ ආහාර සදහා අනුමත බද්ද වනුයේ 19] පමණ වූවත් මංශ ඇතුළු තවත් ආහාර රැසක්ම 7] දක්වා අඩු කරන ලද බදු අගය මත ඉහත වාසිය ලබමින් සිටියි.
මෙම විවාදය තුලින් පැන නැගුණු කරුණු එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් කරනු ලැබූ වාර්ථාවක් හා සමපාත වන අතර එම වාර්ථාවට අනුව ඉහළ මාංශ පරිභෝජනය සහ කිරි නිෂ්පාදිතයන් ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ දැමීම සදහා ඉන්ධන සැපයීමක් මෙන්ය.
එසේම පශු සම්පත මගින් මුදා හරින මීතේන් වායුව මගින් ඇතිවන අහිතකර බලපෑම වනාන්තර තුළට ද විනාශකාරී බලපෑමක් එල්ල කරන අතර එමගින් පස් මගින් අවශෝෂනය කර ගන්නා කාබන් ඩයොක්සයිඞ් ප්‍රමාණය මුදා හැර ශාක මගින් උරා ගන්නා කාබන් ඩයොක්සයිඞ් ප්‍රමාණය අඩු කරනු ලැඛේ.
එක්සත් ජාතීන්ගේ ආහාර සහ කෘෂිකර්මාන්ත සංවිධානය විසින් පවසන අන්දමට පශු සම්පත් අංශ මගින් 14.5] ක් පමණ හරිතාගාර වයු මුදාහරින බවත් ඇතැම් විට එය ගිගාටොන් 7.1] ක කාබන් ඩයොක්සයිඞ් ප්‍රමාණයනට සමාන වේ. එසේම මෙම ප්‍රමාණයන් සියලු රථවාහන ගුවන් යානා නැව් සහ අනෙකුත් ප්‍රවාහන සේවාවන් මගින් මුදා හරින අහිතකර වායූන්ට වඩා ඉහළ වේ.
ජර්මානු “Die Zeit” දිනපතා වාර්තා වලට අනුව සාමාන්‍ය ජර්මානුවෙක් වර්ෂයක් තුළ කිලෝග්‍රෑම් 60 ට ආසන්න ප්‍රමාණයක් මාංශ අනුභව කරයි. එනමුත් ජර්මානු පෝෂණ සංගමය පවසන ආකාරයට සෞඛ්‍යසම්පන්න පැවැත්මක් උදෙසා මෙම ප්‍රමාණය කිලෝග්‍රෑම් 30 ක් දක්වා අඩුවිය යුතුය.
මෙම වර්ෂයේ පළමු මාස 06 තුළ ජර්මනිය විසින් නිෂ්පාදනය කර ඇති මාංශ ප්‍රමාණය ටොන් 3.9 ක ප්‍රමාණයක් වන අතර එය කුකුළු හා තාරා ඝනයේ සත්වයන්ගෙන් තොර සත්ත්ව ඝාතන මගින් නිපදවන ලද මාංශ වේ.
යුරෝපියානු සංවිධාන නීති රීති වලට අනුකූලව අනෙකුත් අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩ හා සේවා සදහා මෙන්ම ආහාර සදහා ද අඩු කරන ලද බදු වල ප්‍රතිලාභ ලැබීමට හිමිකම් ඇත. එනමුත් මධ්‍යසාර පළතුරු බීම සහ සමහර වර්ගයේ ඇතැම් ආහාර සහ බීම සදහා සම්මත විකුණුම් බද්ද අය කරනු ලැඛේ. උපරිම සම්මත බදු අගය 15] වන අතර අවම බදු අගය 5 ] ක් පමණ වේ.
ජර්මනිය තුළ ඉහත කී අඩු කරන ලද බද්ද සුරතල් සතුන්ගේ ආහාර මත පැනවෙන අතර ළදරු ආහාර මත පැනවෙන්නේ නැත. එසේම කැරට් මත මෙම අඩු කරන ලද බද්ද පැනවෙන අතර කැරට් බීම සදහා පැනවෙන්නේ නැත.
එක්සත් රාජධානිය තුළ (UK) ආහාර මත පැනවෙන බද්ද 0] වන අතර එය යුරෝපියානු සංවිධාන නීති රීති වලට අනුකූල වේ.
යුරෝපියානු සංවිධානය තුළ ඇතුලත් සාමාජික රටවල් සදහා මෙම එකතු කළ අගය මත බදු අගයන් වෙනස් වන නමුත් බදු අයකිරීම් රජයක ඉහළ මට්ටමේ වගකීමක් ලෙස සැලකේ. එනමුත් යුරෝපියානු සංවිධානය විසින් මෙම බදු ප්‍රතිසංස්කරණය කර අහිතකර බදු අයකිරීම මගින් පුරවැසියන් වංචාවට හසුවීම වැලකීම සදහා දීර්ඝකාලීන සැලසුම් නිර්මාණය කරමින් සිටියි.
රමේෂ් වරල්ලෙගම